A podrzucę linka, może sie komuś spodoba

Początki informatyki w Polsce - lata 50-te, 60-te

Czasopismo Informatyka nr 8-12 z 1989
https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/7196/
edition/6758/content

strona 8
Fajnie poczytac o użytych rdzeniach.

Gdzies tam jest tekst "inżynierowie X i Y pracowali nad pamięcią na
rurach z rtęcią. Jak już pamięć zaczęła w miarę dobrze działać -
to w wolnym czasie dorobili do niej procesor"

A na stronie 5 "tak niskie płace (w nauce) są niezbędnym sprawdzianiem
mlodych ludzi, czy praca naukowa jest istotnie ich powołaniem.
Gdybyśmy dobrze płacili, to kogo byśmy tu mieli".

Numer 3 z 1973 - też wspominki historyczne
https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/3372/
edition/3215

J.

do góry

>
> A na stronie 5 "tak niskie płace (w nauce) są niezbędnym sprawdzianiem
> mlodych ludzi, czy praca naukowa jest istotnie ich powołaniem.
> Gdybyśmy dobrze płacili, to kogo byśmy tu mieli".
>
Gdy w roku 1987 zaczynałem karierę zawodową na uczelni, ten duch
wciąż trwał. Moja Żona, z którą razem skończyliśmy studia, poszła
pracować (jak to się na uczelni mówiło) "do przemysłu" i przez
parę lat byłem utrzymankiem Żony.

Pozdrowienia,
MKi

do góry

On Mon, 28 Jul 2025 16:10:34 +0200, MKi wrote:
>> A na stronie 5 "tak niskie płace (w nauce) są niezbędnym sprawdzianiem
>> mlodych ludzi, czy praca naukowa jest istotnie ich powołaniem.
>> Gdybyśmy dobrze płacili, to kogo byśmy tu mieli".
>>
> Gdy w roku 1987 zaczynałem karierę zawodową na uczelni, ten duch
> wciąż trwał.

Na elektronice moze i trwał, ale u mnie były trzy wypłaty w miesiącu
:-)

Obrotne kierownictwo, i zlecenia dodatkowe ...

J.

do góry

J.F <j...@p...onet.pl> wrote:
>
> A podrzucę linka, może sie komuś spodoba
>
> Początki informatyki w Polsce - lata 50-te, 60-te
>
> Czasopismo Informatyka nr 8-12 z 1989
> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/7196/
edition/6758/content
>
> strona 8
> Fajnie poczytac o użytych rdzeniach.
>
> Gdzies tam jest tekst "inżynierowie X i Y pracowali nad pamięcią na
> rurach z rtęcią. Jak już pamięć zaczęła w miarę dobrze działać -
> to w wolnym czasie dorobili do niej procesor"
>
> A na stronie 5 "tak niskie płace (w nauce) są niezbędnym sprawdzianiem
> mlodych ludzi, czy praca naukowa jest istotnie ich powołaniem.
> Gdybyśmy dobrze płacili, to kogo byśmy tu mieli".
>
> Numer 3 z 1973 - też wspominki historyczne
> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/3372/
edition/3215

Ja znalazłem trochę więcej tekstów (linków nie mam pod ręką).
Dla mnie rozczarowaniem jest bardzo mało szczegółów technicznych.
W "Zastosowanich Matematyki" jest artykuł opisujący Odrę 1003,
podający strukturę zestawu instrucji. Ale to nie jest kompletny
opis bo pomija część instrukci. W przypadku innych maszyn
wygląda to gorzej.

Bardzo mało jest informacji o konstrukci. Wczesne polski maszyny
miały konstukcją szeregową, czyli jednym z kluczowych elementów
były rejestry przesuwające. Ale jaki był schemat takiego
rejestru? Jest tekst konstruktora Odry krótry wspominał że
Rosjanie stosowalu konstrukcję LC z (OIDP) jedną lampą. Ale
wtedy polski tranzystory miały duży rozrzut (słabych) parametrów
i taki układ w praktyce nie chciał działać, więc zastowowali
inny schemat. Było nazwisko Amerykanina który ponoć wymyślił
ten schemat, ale szukanie po sieci dało niewiele.

W Warszawie w Muzeum Techniki mają/mieli moduły z Odry, na sieci
było zdjęcie, ale niezbyt dużej rozdzielczości i tylko z jednej
strony, tak że nie sposób ustalić schemat.

--
Waldek Hebisch

do góry

Byłem dzisiaj w Muzeum Techniki.
Takie sobie, bo o ile nazbierali nieco złomu, w tym komputerowego, to nie jest
pokazane co te złomy mają w środku, właśnie
przykładem mogłyby być pamięci ferrytowe, a nie niezliczone klawiatury w różnych
układach i kolorach.


-----
> Początki informatyki w Polsce - lata 50-te, 60-te
> Czasopismo Informatyka nr 8-12 z 1989
> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/7196/
edition/6758/content
> strona 8
> Fajnie poczytac o użytych rdzeniach.
> Gdzies tam jest tekst "inżynierowie X i Y pracowali nad pamięcią na rurach z
rtęcią.
> Jak już pamięć zaczęła w miarę dobrze działać - to w wolnym czasie dorobili do niej
procesor"

do góry

On Wed, 30 Jul 2025 03:34:07 +0200, ąćęłńóśźż wrote:
> Byłem dzisiaj w Muzeum Techniki.
> Takie sobie, bo o ile nazbierali nieco złomu, w tym komputerowego, to nie jest
pokazane co te złomy mają w środku, właśnie
> przykładem mogłyby być pamięci ferrytowe, a nie niezliczone klawiatury w różnych
układach i kolorach.

Nie wiem, czy się jeszcze jakies ostały - te pamięci zastąpiono
półprzewodnikowymi w działających komputerach.

W Jaworzynie mają Odrę czy Riada, a w środku jednostki centralnej ...
dysk z peceta.

Ale tu nie chodzi o pamięci ferrytowe - to jakieś bramki logiczne w
oparciu i lampy i rdzenie ferrytowe.

> -----
>> Początki informatyki w Polsce - lata 50-te, 60-te
>> Czasopismo Informatyka nr 8-12 z 1989
>> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/7196/
edition/6758/content
>> strona 8
>> Fajnie poczytac o użytych rdzeniach.
>> Gdzies tam jest tekst "inżynierowie X i Y pracowali nad pamięcią na rurach z
rtęcią.
>> Jak już pamięć zaczęła w miarę dobrze działać - to w wolnym czasie dorobili do
niej procesor"

J.

do góry

On Tue, 29 Jul 2025 19:17:44 -0000 (UTC), Waldek Hebisch wrote:
> J.F <j...@p...onet.pl> wrote:
>> A podrzucę linka, może sie komuś spodoba
>>
>> Początki informatyki w Polsce - lata 50-te, 60-te
>>
>> Czasopismo Informatyka nr 8-12 z 1989
>> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/7196/
edition/6758/content
>>
>> strona 8
>> Fajnie poczytac o użytych rdzeniach.
>>
>> Gdzies tam jest tekst "inżynierowie X i Y pracowali nad pamięcią na
>> rurach z rtęcią. Jak już pamięć zaczęła w miarę dobrze działać -
>> to w wolnym czasie dorobili do niej procesor"
>>
>> A na stronie 5 "tak niskie płace (w nauce) są niezbędnym sprawdzianiem
>> mlodych ludzi, czy praca naukowa jest istotnie ich powołaniem.
>> Gdybyśmy dobrze płacili, to kogo byśmy tu mieli".
>>
>> Numer 3 z 1973 - też wspominki historyczne
>> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/3372/
edition/3215
>
> Ja znalazłem trochę więcej tekstów (linków nie mam pod ręką).
> Dla mnie rozczarowaniem jest bardzo mało szczegółów technicznych.

Pewnie poginęły dokumentacje. Bo i po co to komu trzymac ... tak się
wydawało np w latach 70-tych.

> W "Zastosowanich Matematyki" jest artykuł opisujący Odrę 1003,
> podający strukturę zestawu instrucji. Ale to nie jest kompletny
> opis bo pomija część instrukci. W przypadku innych maszyn
> wygląda to gorzej.
>
> Bardzo mało jest informacji o konstrukci. Wczesne polski maszyny
> miały konstukcją szeregową, czyli jednym z kluczowych elementów
> były rejestry przesuwające. Ale jaki był schemat takiego
> rejestru? Jest tekst konstruktora Odry krótry wspominał że
> Rosjanie stosowalu konstrukcję LC z (OIDP) jedną lampą. Ale

Cos tam wspominają o komórce/jaczejce lampowo-ferrytowej.
Szeregowa praca sporo upraszcza.
A choc prędkość spada ... i tak jest znacznie szybciej niż liczydło
czy mechaniczny arytmometr :-)


A swoją drogą, to ciekaw jestem, czy w czasach pamięci bębnownych,
program nie był na tych bębnach zapisany, i rozkazy do wykonania
czytane prosto z bębna.

> wtedy polski tranzystory miały duży rozrzut (słabych) parametrów
> i taki układ w praktyce nie chciał działać, więc zastowowali
> inny schemat. Było nazwisko Amerykanina który ponoć wymyślił
> ten schemat, ale szukanie po sieci dało niewiele.

Wiki mówi, ze Odra 1001 była lampowo-tranzystorowa, ale to prototyp,
1002 podobnie - i tylko 1 szt, i też miała problemy,
a Odra 1003 to juz tranzystorowa, produkowana 1963-65.
Nie było chyba tak źle z tymi tranzystorami.

Ale to nie były pierwsze polskie komputery.

Nawiasem mówiąc -Odra ponoć na TG2, potem CEMI robiło
serię TG52-55, a potem ASY ... nie wiem, czy to tylko nowe obudowy,
czy i tranzystor lepszy, ale widać ktoś ciągle potrzebował tych
germanowych tranzystorów, w czasach gdy już królowały krzemowe.

> W Warszawie w Muzeum Techniki mają/mieli moduły z Odry, na sieci
> było zdjęcie, ale niezbyt dużej rozdzielczości i tylko z jednej
> strony, tak że nie sposób ustalić schemat.

Kiedyś miałem jakies stare moduły, ale tam już same TTL były.

J.

do góry

J.F <j...@p...onet.pl> wrote:
> On Tue, 29 Jul 2025 19:17:44 -0000 (UTC), Waldek Hebisch wrote:
>> J.F <j...@p...onet.pl> wrote:
>>> A podrzucę linka, może sie komuś spodoba
>>>
>>> Początki informatyki w Polsce - lata 50-te, 60-te
>>>
>>> Czasopismo Informatyka nr 8-12 z 1989
>>> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/7196/
edition/6758/content
>>>
>>> strona 8
>>> Fajnie poczytac o użytych rdzeniach.
>>>
>>> Gdzies tam jest tekst "inżynierowie X i Y pracowali nad pamięcią na
>>> rurach z rtęcią. Jak już pamięć zaczęła w miarę dobrze działać -
>>> to w wolnym czasie dorobili do niej procesor"
>>>
>>> A na stronie 5 "tak niskie płace (w nauce) są niezbędnym sprawdzianiem
>>> mlodych ludzi, czy praca naukowa jest istotnie ich powołaniem.
>>> Gdybyśmy dobrze płacili, to kogo byśmy tu mieli".
>>>
>>> Numer 3 z 1973 - też wspominki historyczne
>>> https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/3372/
edition/3215
>>
>> Ja znalazłem trochę więcej tekstów (linków nie mam pod ręką).
>> Dla mnie rozczarowaniem jest bardzo mało szczegółów technicznych.
>
> Pewnie poginęły dokumentacje. Bo i po co to komu trzymac ... tak się
> wydawało np w latach 70-tych.

Jakaś część wczesnych komputerów była używana w przemyśle do sterowania.
Wtedy, o ile komputer działał to była tendencja by trzymać ten
sam razem z resztą instalacji, często 30 lat lub dłużej. Więc
była jakaś motywacja (np. naprawa, drobne zmiany) by trzymać
dokumentację odpowiednio długo. Oczywiście to dotyczy "seryjnych"
komputerów jak UMC czy Odra. Podjrzewam że bankructwa państowych
firm koło 1990 doprowadziły do utraty archiwów firmowych.

Ale można by liczyć na to że ludzie którzy robili te komputery
pamiętają trochę szczegółów technicznych.

>> W "Zastosowanich Matematyki" jest artykuł opisujący Odrę 1003,
>> podający strukturę zestawu instrucji. Ale to nie jest kompletny
>> opis bo pomija część instrukci. W przypadku innych maszyn
>> wygląda to gorzej.
>>
>> Bardzo mało jest informacji o konstrukci. Wczesne polski maszyny
>> miały konstukcją szeregową, czyli jednym z kluczowych elementów
>> były rejestry przesuwające. Ale jaki był schemat takiego
>> rejestru? Jest tekst konstruktora Odry krótry wspominał że
>> Rosjanie stosowalu konstrukcję LC z (OIDP) jedną lampą. Ale
>
> Cos tam wspominają o komórce/jaczejce lampowo-ferrytowej.
> Szeregowa praca sporo upraszcza.
> A choc prędkość spada ... i tak jest znacznie szybciej niż liczydło
> czy mechaniczny arytmometr :-)

W tym czasie elektronika nie była super szybka, zegary były na
poziomie setek kiloherców. To pozwalało na szybkości rzędu
kilkuset instrukcji na sekundę, znacznie więcej niż np.
maszyny analityczne.

Ja się trochę zastanawiam nad zrobieniem komputera na rejestrach 595.
Rejestry są w miarę szybkie, ale logika pewnie by ograniczyła
zegar do 5-10 Mhz. Mimo to mógłby robić rzędu 100-200 tyś instrukcji
na sekundę, czyli nie tak źle.

> A swoją drogą, to ciekaw jestem, czy w czasach pamięci bębnownych,
> program nie był na tych bębnach zapisany, i rozkazy do wykonania
> czytane prosto z bębna.

XYZ miał pamięć na rurach rtęciowych. Kolejne wersje miały
lini opóźniające z drutu. Warszawskie maszyny chyba łączyły
bęben z inną pamięcią (linią opóźniającą czy pamięcią rdeniową),
ale jak rozumiem była możliwość wykonania programu z bębna.
Odra-1003 OIDP miała tylko bęben. Czytanie z bębna nie było
takie złe, rozkaz zwierał adres następnego rozkazu. Jak się
odpowienio rozmieściło rozkazy na bębnie to traciło się
stosunkowo mało czasu czekając na następny rozkaz.
Odra-1013 dodała małą pamięć rdzeniową, wykonanie programu
z pamięci rdzeniowej ponoć było dwa razy szybsze niż z bębna.

>> wtedy polski tranzystory miały duży rozrzut (słabych) parametrów
>> i taki układ w praktyce nie chciał działać, więc zastowowali
>> inny schemat. Było nazwisko Amerykanina który ponoć wymyślił
>> ten schemat, ale szukanie po sieci dało niewiele.
>
> Wiki mówi, ze Odra 1001 była lampowo-tranzystorowa, ale to prototyp,
> 1002 podobnie - i tylko 1 szt, i też miała problemy,
> a Odra 1003 to juz tranzystorowa, produkowana 1963-65.
> Nie było chyba tak źle z tymi tranzystorami.

No właśnie chodziło o to że schemat rejestru w Odrze był bardzo
tolerancyjny na parametry tranzystorów.

> Ale to nie były pierwsze polskie komputery.

Zgadza się. Ale XYZ to była jedna sztuka, następne to małe serie.
Te z Elwro (UMC i Odra) to były pierwsze produkowane w większych
ilościach.

> Nawiasem mówiąc -Odra ponoć na TG2, potem CEMI robiło
> serię TG52-55, a potem ASY ... nie wiem, czy to tylko nowe obudowy,
> czy i tranzystor lepszy, ale widać ktoś ciągle potrzebował tych
> germanowych tranzystorów, w czasach gdy już królowały krzemowe.

Moje wrażenie było że to następne były istotnie lepsze. Nasz
przemysł zwlekał z produkcją tranzystorów krzemowych, a jak
już weszły do produkcji to były stare urządzenia z tranzystormi
germanowymi które ciągle produkowano. Nie wiem czy ASY miało
jakiekolwiek zalety w porównaniu z tranzystorami krzemowymi.
Sporo układów w.cz. używało tranzystorów germanowych gdy reszta
była krzemowa.

>> W Warszawie w Muzeum Techniki mają/mieli moduły z Odry, na sieci
>> było zdjęcie, ale niezbyt dużej rozdzielczości i tylko z jednej
>> strony, tak że nie sposób ustalić schemat.
>
> Kiedyś miałem jakies stare moduły, ale tam już same TTL były.

Ja mam połówkę starego modułu TTL (miała być źródłem elementów
do wylutu, ale akurat tych typów układów nie potrzebowałem).
To był jakiś multiplexer. Od logiki pewnie ciekawsza jest
sama płytka, laminat ma inną strukturę niż płytki elektroniki
powiedzmy audio.

--
Waldek Hebisch

do góry

J.F <j...@p...onet.pl> wrote:
> On Wed, 30 Jul 2025 03:34:07 +0200, ąćęłńóśźż wrote:
>> Byłem dzisiaj w Muzeum Techniki.
>> Takie sobie, bo o ile nazbierali nieco złomu, w tym komputerowego, to nie jest
pokazane co te złomy mają w środku, właśnie
>> przykładem mogłyby być pamięci ferrytowe, a nie niezliczone klawiatury w różnych
układach i kolorach.
>
> Nie wiem, czy się jeszcze jakies ostały - te pamięci zastąpiono
> półprzewodnikowymi w działających komputerach.
>
> W Jaworzynie mają Odrę czy Riada, a w środku jednostki centralnej ...
> dysk z peceta.
>
> Ale tu nie chodzi o pamięci ferrytowe - to jakieś bramki logiczne w
> oparciu i lampy i rdzenie ferrytowe.

Mówienie o rdzeniach ferrytowe jest nieprecyzyne. Część konstrukcji
używała cewki z rdzeniami czy transtormatory, czyli pracowała
z zakresie liniowym. Część bazowała na przemagnesowniu rdzenia.
Potrzebny by był dokładnieszy opis by wiedzieć o co chodzi.

--
Waldek Hebisch

do góry

On Wed, 30 Jul 2025 11:39:09 -0000 (UTC), Waldek Hebisch wrote:
> J.F <j...@p...onet.pl> wrote:
>> On Wed, 30 Jul 2025 03:34:07 +0200, ąćęłńóśźż wrote:
>>> Byłem dzisiaj w Muzeum Techniki.
>>> Takie sobie, bo o ile nazbierali nieco złomu, w tym komputerowego, to nie jest
pokazane co te złomy mają w środku, właśnie
>>> przykładem mogłyby być pamięci ferrytowe, a nie niezliczone klawiatury w różnych
układach i kolorach.
>>
>> Nie wiem, czy się jeszcze jakies ostały - te pamięci zastąpiono
>> półprzewodnikowymi w działających komputerach.
>>
>> W Jaworzynie mają Odrę czy Riada, a w środku jednostki centralnej ...
>> dysk z peceta.
>>
>> Ale tu nie chodzi o pamięci ferrytowe - to jakieś bramki logiczne w
>> oparciu i lampy i rdzenie ferrytowe.
>
> Mówienie o rdzeniach ferrytowe jest nieprecyzyne. Część konstrukcji
> używała cewki z rdzeniami czy transtormatory, czyli pracowała
> z zakresie liniowym. Część bazowała na przemagnesowniu rdzenia.
> Potrzebny by był dokładnieszy opis by wiedzieć o co chodzi.

Gdzieś ta wiedza zaginęła, trzeba by stare patenty przeglądać,
albo staroci w bibliotece szukać.

Ze tak zacytuje fragmenty
https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/7196/
edition/6758/content

"Zrażeni poprzednimi niepowodzeniami, chcieliśmy w miarę możliwości
wiernie odtworzyć radziecki układ, który znakomicie zdał egzamin w
bardzo rozbudowanej maszynie BESM. W raz ze schematem dostaliśmy od
radzieckich kolegów również transformator na rdzeniu ferrytowym,
wchodzący w skład układu podstawowego.
Rdzeń ten miał dość dziwny kształt - ramka prostokątna, ale ze
specyficznym wcięciem. Koledzy z Zakładów POLFER na naszą
wyraźną prośbę wykonali serię rdzeni o - w miarę możliwości - takim
samym kształcie i z materiału możliwie zbliżonego do rdzenia
wzorcowego.
Nieźle się zresztą namęczyli przy opracowywaniu formy. Kiedy
w parę lat później gościli w ZAM radzieccy specjaliści, którym
demonstrowano XYZ, po starannym obejrzeniu jednego z pakietów
stwierdzili ze współczuciem : ,,widać i wam również radiolokatorszczycy
wcisnęli ten przeklęty rdzeń".
Oczywiście już wcześniej stwierdziliśmy przypadkowość kształtu
zastosowanego rdzenia i w ZAM2 były już wykorzystywane zwyczajne
rdzenie."

Chyba ten transformator grał dość istotną rolę ... ale jaką dokładnie?

https://pl.wikipedia.org/wiki/BESM_(rodzina_komputer
%C3%B3w)
wow

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%AD%D0%A1%D0%
9C

linki dalsze też już nieaktywne..


P.S. Animacja komputerowa z BESM
https://etudes.ru/etudes/cat-animation/

do góry