Pan janusz_k napisał:

>> Tak w ogole to na filmie nie zauwazylem ... jak oni elektrody
>> do tego mocowali ?
>> Tak jak przy testach - dwie metalowe plytki i jakies sprezyny ?
>> Wspolczesnie sie chyba napyla ...
> Dokładnie, też byłem ciekaw tego napylania i też go nie zauwazyłem,
> a może nie napylali?

Nie napylali, lecz nanosili chemicznie i galwanotechnicznie. Sporo
różnych kwarców widywałem, również z czasów tego filmu, niektóre w
szklanych obudowach. Może nawet mam jeszcze gdzieś takie w bańkach
lamp novalowych. Jeden był na 8000 Hz (do zegarów), drugi 15625 Hz
(telewizyjna częstotliwość linii). W obu kwarc cięty nie w płaską
płytkę, tylko w graniastosłup o podstawie kwadratu -- słupek długi
na kilka cm, gruby na kilka mm. Ten telewizyjny miał elektrody na
kwardu złocone, zegarowy srebrzone. Oba trójelektrodowe (sprzężenie
zwrotne do generatora).

Pod koniec lat siedemdzieciątych usiłowano wychowayać mnie przez pracę
w warszawskich zakładach Omig, które produkowały mnóstwo rozmaitych
rezonatorów i filtrów kwarcowych, więc miałem okazję na technologię
się napatrzyć. Niektóre sceny z filmu są mi znajome. Tam gdzie kładą
listek kwarcu na płytę metalową i przyciskają ciężką elektrodą, to
wstępna selekcja po częstotliwości rezonansowej. Jest też scena, gdzie
co chwilę panienka moczy w czymś płytkę, wyciera i podłącza do układu
pomiarowego. To mi wygląda na dokładne strojenie metalizowanej płytki.

Mnie kiedyś też rzucili na odcinek strojenia ostatecznego. Kwarce były
już definitywnie zamocowane w trzymających je sprężynach, ale obudowa
jeszcze nie zalutowana. Ja to stroiłem w napylarce. Srebra konkretnie.
Kwarc w podstawkę w deklu komory próżniowej, wyssać powierze, cały czas
częstotliwośc generatora pokazuje się na wyświetlaczu (nixie oczywiście!),
a ja przyciskiem włączam napylanie i patrzę jak częstotliwość spada.
Jak się czasem przestrzeliłem, to kwarc szedł do trawienia, które nazad
zwiększąło częstotliwość. A wogóle, to bez napylarki można kwarc stroić
ołówkiem i gumką.

Technika kwarcowa, to kolejny dział techniki, który ulega zapomnieniu.
Dzisiaj kwarc jest przeważnie po to, by taktować jakiś układ jedną
częstotliwością, z której później robi się inne potrzebne. Rezonanse
ma wysokie, megahercowe, więc sam jest niewielki. Kiedyś były używane
dużo niższe częstotliwości, często kilohercowe, a kwarce były duże.
Takie jak plasterk salami też się zdarzały. Ponadto nie tylko generatory
napędzały -- były też filtry kwarcowe, nieraz mocno złożone. Omig robił
takie dla telekomunikacji, na niewielkie kiloherce. Kwarce były tam
w szklanych obudowach, w takich długich rurkach, bo to też słupki, nie
płytki. A cały filtr zalutowany w metalową obudowę kilkunastocentymetrowej
długości.

--
Jarek