Pan WM napisał:

>>> Kolejarze w Galicji nie mówili w śląskiej gwarze.
>>> Germanizmy były skutkiem narzucenia obowiązku mówienia po niemiecku.
>>
>> To nie tak było. Używano słów jakie istniały -- polskich nie było,
>> były niemieckie. Tak samo jak sto lat później z gwarą informatyczną
>> i językiem angielskim.
>
> Wyraźnie autor pisze w przedmowie jaki ma cel.
> Wkleję to tutaj w oryginalnym ówczesnym brzmieniu.
>
> "Pomimo wprowadzenia w Galicji języka polskiego w r. 1867
> jako urzędowego, byly rząd austrjacki zatrzymal język niemiecki
> w kilku urzędach jak: na kolei, poczcie. urzędach górniczych
> i t. d. Temu zarządzeniu podlegaly nie tylko urzędy ale i slużba,
> która byla zmuszona takze egzaminy skladac w tym języku.
> Jak w praktyce przekręcano wyrazenia niemieckie, przykładem
> tego jest obecny zbiór wyrażen uzywanych w kolejnictwie,
> gdzie wytworzyla się specjalna "gwara kolejowa", często inzy-
> nierom kolejowym niezrozumiala.
> Jeżeli przez używanie tej gwary zanieczyszczało się
> język polski, czego nie powinno się bylo scierpiec nawet za bylych
> czasach austrjackich, to obecnie, wobec powstania Panstwa
> Polskiego koniecznem jest wyrugowanie tej gwary a zastqpie-
> nie jej slownictwem technicznem polskiem. "

Czytałem tę przedmowę. I to, jak w szkołach mówią, "ze zrozumieniem".
To *nie* jest słownik niemiecko-polski, który z pewnościa byłby
potrzebny, gdyby kadra kolejarzy posługiwała się wcześniej językiem
miemieckim. Gdyby nawet z samego Wiednia przyszedł befehl, że trzeba
po niemiecku, gdyby sam cesarz w swojej dobrotliwości poprosił o to
każdego galicyjskiego kolejarza z osobna -- to nic z tego. To nie
Kongresówka, gdzie za pisani einaczej niż bukwami mogli posłać na
Sybir. Kolejarz mógł powiedzieć, że idzie rychtować dopeldratcug
do abcwajgszteli -- ale to wcale nie było po niemiecku. Takim samym
językiem mówił łódzki hydraulik u Tuwima.

Dodam jeszcze, że w pełni rozumiem patriotyczne uniesienie inż.
Stadtmüllera. W 1919 roku, po uzyskaniu niepodległości, mogło się
wydawać, że szybko wprowadzimy czyściutką polszczyznę do języka
kolejarzy (i młynarzy miejskich). Wystarczy słownik wydać.

--
Jarek